Skala brytyjska jest oskarzana o anachronicznosc, niedokladnosc, niejasnosc i nieporownywalnosc, szczegolnie na gornych granicach. Czyli ktos znajduje jakies E7 trudniejsze niz E9 i zaczyna sie dyskusja. Znam takich, co robia w sporcie F8a, a z checia omina komin VD - czy oznacza to, ze VD jest trudniejsze od F8a? Sam znajduje pewne VD trudniejsze niz HS ale nie narzekam i przyjmuje to z pokora, tlumacze to historycznymi uwarunkowaniami i stwierdzam, ze to moj problem, nie skali. Oczywiscie najwazniejsza dla nas skala trudnosci ma tylko dwie pozycje - "can do and can't do".
Generalnie najwazniejsza jest opisowa skala i idzie ona od Easy (co trudno nazwac wspinaniem) do E11 (gdzie trudno nazwac kogos co sie po tym wspina), spotkalem sie z E12 ale zostala ta wycena zakwestionowana i zaproponowana jako E9. Skala jest otwarta od gory i nie ma powodu, dla ktorego nie moglibysmy sie spotkac z E15 w ciagu najblizszych kilku (nastu, dziesieciu) lat. Po drodze mamy Moderate (Mod), Difficult (D, czesto skracane jako Diff), Hard Difficult (HD, albo HDiff), Very Difficult (VD lub VDiff), Hard Very Difficult (HVD lub HVDiff), Severe (S), Hard Severe (HS), Very Severe (VS), Hard Very Severe (HVS) i ostatnia kategoria Extremely Severe, ktora zostala podzielona numerycznie na E1, E2, E3 itd. Nie ma jakis wyznacznikow dla danej skali, plynnie przechodza jedna w druga. Historycznie skala konczyla sie na HVS, a wszelkie E zostaly wprowadzone dopiero w latach siedemdziesiatych - kiedy byl juz nadmiar drog, ktore byly wyraznie wyzej od HVS i to przynajmniej o kilka poziomow.
Czasem pojawia sie wycena HXS, czasem XS - sa to drogi, gdzie trudnosc jest w jakosci skaly i trudno obiektywnie ja wycenic (najczesciej chodzi o wspinanie na rozsypujacej sie skale, gdzie droga moze nie wytrzymac ciezaru drugiego przejscia) - czasem maja techniczna wycene.
Wyceny zmieniaja sie z czasem. Na wskutek marudzenia srodowiska, drogi dostaja wyzsza wycene, na wskutek pojawienia sie lepszej protekcji, wycena moze im spasc. Drogi wyceniane przed wojna na VDiff, teraz sa E2 (nie wszystkie rzecz jasna, ale znam taki przypadek - albo cos kluczowego sie oberwalo, albo ten co ja robil jako pierwszy, byl w wyjatkowej formie).
Mniej wiecej od Severe, drogi dostaja rowniez wycene techniczna. Jest to ocena najtrudniejszego napotkanego przechwytu na drodze - niewazne ile ich jest (droga z pietnastoma ruchami 6c pod rzad ma 6c, podobnie jak droga z jednym takim przechwytem na pierwszych trzech metrach), jak wysoko, z jaka protekcja i jak od niej daleko. Choc spotkalem sie z 3c, zazwyczaj wycena zaczyna sie od 4a (porzadne Severe ma 4a) i idzie po kolei jak w angielskiej szkole: 4a, 4b, 4c, 5a, 5b, 5c, 6a, 6b, 6c, 7a, 7b (poki co jeszcze nie zrobiono 7c, a moze zrobiono, ale sie nie przyznano).
Tradycyjnie, bulderowe problemy rozniez uzywaly tej skali, acz teraz bardzej popularna jest skala Hueco i Font. W starych przewodnikach "klasyczne" drogi bulderowe maja wycene opisowa np. "Careless Torque E7 7a".
Niegdys, podczas pierwszych drog sportowych, im rowniez nadawano wycene opisowa, dochodzilo do takich smaczkow, ze "Hubble" bylo wycenione na bodajze E9 7b.
Choc powstaja coraz trudniejsze drogi, ich wycena odwzierciedlona jest raczej w rosnacym E - prawdziwe 7a to nadal rzadkosc.
Techniczna trudnosc okreslana jest czasem jako o dwa stopnie nizej, niz wycena francuska. Czyli 5b odpowiadalby F6a. Te dwa poziomy roznicy sa mniej wiecej adekwatne na niskich poziomach, im wyzej, tym bardziej sie to rozbiega. E11 7b moze byc tak trudne jak obite F9a+. O ile odczucie trudnosci wyraza sie raczej w opisowej trudnosci (mowi sie "it feels like E1"), techniczna trudnosc latwiej porownac do skali bulderowej. Droga HVS 5b moze byc opisana jako droga F6a, albo jako droga V+ z jednym ruchem bulderowym za V1, z bdb protekcja pod i nad tym cruxem - czy taka droga bedzie rowna F6a? Moze. Droga za E9 6c moze byc opisana jako " 12m drogi za VI.4, problem V9 na 13m, pierwszy przelot dwa metry wyzej, powyzej przelotu droga VI.1, ladowanie na bloki skalne" - czy taka droga dostalaby francuskie 7b? Moze. Na pewno "it feels like E9".
Polaczona wycena sugeruje jaki rodzaj trudnosci ona soba przedstwia. Opisowa czesc drogi ma swoja przecietna techniczna strone i tak standartowe wyceny to: S 4a, HS 4b, VS 4c, HVS 5a, E1 5b, E2 5c. Wyzej techniczna wycena spowalnia i np. E5 6b nie jest niczym dziwnym.
Jezeli jednak strona techniczna rozmija sie ze strona opisowa, to mamy tutaj wskazowke co do charakteru drogi.
Jezeli strona techniczna jest zawyzona (np. VS 5a, E1 5c) wtedy nalezy oczekiwac, ze droga jest techniczna w charakterze z mozliwie jednym trudnym, ale dobrze ubezpieczonym ruchem. Najdziwniejsza abominacja jaka znam jest "Verandah Buttress" na Stanage HVD 5b z bardzo trudnym startem, powstalym po odpadnieciu kluczowego bloku (czyli na polskie: droga III+ z ruchem bulderowym rzedu V1, Font5) - przewodnik z 1951 roku wspomina "brakuje bloku w szczelinie, start teraz raczej trudny" :).
Z drugiej strony, jezeli wycena techniczna jest nizsza niz odpowiadajaca jej przecietna strona opisowa (np. HVS 4c, E2 5b itp.) wtedy nalezy oczekiwac albo ciaglych trudnosci i wyczerpujacej walki o kolejne metry, albo jest to droga o relatywnie latwym wspinaniu ale w niebezpiecznym terenie - brak protekcji, protekcja bardzo watpliwa, mozliwosc dlugiego lotu, niezabezpieczony crux itp. Jezeli rozbieznosc jest jeszcze wieksza (np. VS 4a, E3 5b, E9 6c itp.), wtedy albo jest to kombinacja obu powyzszych - ciagowa droga o slabej protekcji, albo konsekwencje opadniecia sa bardzo grozne (jak np. pierwsze E9 - "Indian Face" E9 6c).
Trzeba miec nadzieje, ze przy ogledzinach drogi, da sie na pierwszy rzut oka rozpoznac, z ktora mozliwoscia mamy doczynienia.
Pamietajmy jednak, ze powyzsze zasady sa czesciel lamane, jak przestrzegane; powyzsze wyjasnienia sa jedynie wskazowka i nic nie zastapi wlasnego ogladu drogi. Najpierw droge obejrzec, pozniej zobaczyc "ile to tam jej dali", a po przejsciu steknac "nie ma szans, ze to byl Mod" ;)
Wyceny zmieniaja sie co nowe wydanie przewodnika. Jak to mowia: " w nowym wydaniu beda kolejne VD podwyzszone do VS i E6 obnizone do E4, a nic nowego na poziomie, ktory Cie interesuje". Sa za to dokladniejsze zdjecia.
W kazdym rejonie wyceniali inni ludzie i czasem HVS 5a w jednym miejscu wydaje sie duzo latwiejszy niz HVS 5a w innym rejonie. Dodatkowo istnieja historyczne nalecialosci - droga moze byc oceniona za VD w 1922 roku i choc teraz czuc, jakby to byl komin za HVS, to pozostawia sie stara wycene. Sa rowniez legendy, jakoby w Yorkshire wyceniali mocniej, gdzie 5b oznaczaloby F6b (i gdzie typowy HVS ma 5b, a nie 5a). Istnieje tzw. tradycyjna wycena z Yorkshire, gdzie do wyceny drog nie zalicza sie pierwszych 3m. Wynikalo to z faktu, ze tradycyjnie kluby z Yorkshire uznawaly start z uzyciem "human pyramid", czyli z ramienia partnerow. Byly to czasy zamierzchle i nowo poprowadzone drogi moga miec wycene "normalna". Jadac na polnoc trzeba miec to na uwadze i studiowac zdjecia.
Tutaj tabelka rockfaxa
No comments:
Post a Comment